Το Χαϊδάρι Σήμερα κλικ εδώ
Στις παρυφές του όρους Αιγάλεω, μέσα στα όρια του Διομήδειου Κήπου, στο παρελθόν γινόταν εξόρυξη πέτρας και σιδήρου. Τα λατομεία πέτρας, ακριβέστερα “αρουραίου λίθου”, χρονολογούνται στην κλασική αρχαιότητα και το υλικό τους χρησιμοποιήθηκε στη θεμελίωση κτηρίων της αρχαίας Ιεράς Οδού, ίσως και στα μνημεία του κέντρου της Αθήνας. Τα ορυχεία σιδήρου λειτούργησαν στις αρχές τού προηγούμενου αιώνα. Οι μεταλλωρύχοι είχαν δημιουργήσει πηγάδια και στοές στο βουνό και έπαιρναν το πολύτιμο μετάλλευμα σε εύκολα αξιοποιήσιμη μορφή.
Ξεναγός μας στην περιήγηση στο βουνό είναι ο κος ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗΣ, καθηγητής της Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
ΛΑΤΟΜΕΙΑ “ΑΡΟΥΡΑΙΟΥ ΛΙΘΟΥ”
O “οφιόλιθος”, ένα πράσινο πέτρωμα πλούσιο σε σίδηρο, που συναντάμε και σήμερα στo όρος Αιγάλεω, διαβρώθηκε από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και ο σίδηρος που απελευθερώθηκε καθίζανε με μορφή οξειδίου σε μικρές λιμναίες λεκάνες. Στη συνέχεια καλύφθηκε από ανθρακικά πετρώματα (αβεστόλιθο), που λειτούργησε σαν προστατευτικό κάλυμμα. Εκεί σκάφτηκαν οι στοές των μεταλλωρύχων.
"Αρουραίος λίθος" σημαίνει «πέτρα της γης» (άρουρα είναι η γη, στα αρχαία) όχι γιατί βγαίνει από τη γη, αλλά γιατί χρησιμοποιούνταν για τη θεμελίωση των κτηρίων, δηλαδή έμπαινε στη γη. Είναι πέτρωμα μαλακό και τριβόταν σχετικά εύκολα, γι’αυτό ακριβώς ήταν κατάλληλο για θεμελιώσεις: κοβόταν χωρίς πολύ κόπο, ώστε υπήρχε κέρδος σε χρόνο, αλλά δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στις ανωδομές, διότι το διάβρωναν οι καιρικές συνθήκες.
Θεμελιώσεις με αρουραίο λίθο συναντάμε στην Ιερά Οδό (βλέπε φωτογραφίες), στον Κεραμεικό και την Ελευσίνα, πιθανώς η προέλευση όλων είναι τα νταμάρια του Διομήδειου Κήπου, τα οποία συναντάμε δίπλα στο μονοπάτι, κατά μήκος της Ιεράς Οδού, κοντά στα κτήρια της διοίκησης του Κήπου.
Ο κος Σταματάκης σημειώνει: Το πέτρωμα αυτό περιέχει θραύσματα από συμπαγή ασβεστόλιθο, που κύλισαν από το βουνό και συγκολλήθηκαν με άργιλο και άλατα του νερού, τα οποία αποτέθηκαν στους πόρους και έδωσαν στον αρουραίο λίθο συνεκτικότητα. Ήταν μαλακό υλικό και με τα εργαλεία της κλασικής εποχής (καλέμια και πριόνια) λαξευόταν εύκολα σε διάφορα σχήματα (κύβους, ορθογώνια κτλ.). Είναι “φρέσκο” πέτρωμα, αφού δημιουργήθηκε στο Πλειστόκαινο (1.700.000 έως 10.000 χρόνια πριν).
Ο κος Σταματάκης μας έδειξε σε λίγο πιο ψηλά σημεία του βουνού ίχνη λατομείων του πιο σκληρού ασβεστόλιθου, όπου εξορυσσόταν η πέτρα σε δύο παραλλαγές: O τεφρόλευκος ασβεστόλιθος, πλούσιος σε απολιθώματα της εποχής του Κρητιδικού (130 εκατ. χρόνια πριν) και ο ακόμα αρχαιότερος και σκληρότερος ροδόχρους ασβεστόλιθος, που είναι πιο κρυσταλλικό πέτρωμα, της εποχής του Τριαδικού (230 έως 190 εκατ. χρόνια πριν).
ΟΡΥΧΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ
Στο όρος Αιγάλεω μπορείς να συναντήσεις σε διάφορα σημεία, τα περισσότερα προς τον Κορυδαλλό, στοές και πηγάδια εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος. Ένα από αυτά υπάρχει ψηλά στον Διομήδειο Κήπο, κοντά στο δρόμο του Σχιστού. Οι εξορύξεις αυτές χρονολογούνται μετά το 1900 έως τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, μας πληροφορεί ο γεωλόγος μας, του οποίου η διπλωματική εργασία αφορούσε ακριβώς αυτά τα ορυχεία.
Στο σημείο αυτό το μετάλλευμα ήταν ακόμα και επιφανειακό, πράγμα που φαίνεται και σήμερα, καθώς το χώμα και οι πέτρες στην πλαγιά αυτή έχουν την απόχρωση του σκουριασμένου σίδηρου. Η στοά εξόρυξης ήταν κεκλιμένη και έφτανε σε αρκετό βάθος. Σήμερα η είσοδός της έχει κλειστεί με χώματα για λόγους ασφαλείας, αφού στο πρόσφατο παρελθόν κάποια παιδιά που μπήκαν μέσα χάθηκαν για μερικές ώρες.
«Το σιδηρομετάλλευμα αποτελείται από οξείδια του σιδήρου, με μικρή περιεκτικότητα νικελίου, μας πληροφορεί ο κος Σταματάκης. Το μετάλλευμα του Αιγάλεω δεν έχει μεταλλοφορία “τύπου Λαυρίου”, δηλαδή δεν περιέχει χαλκό, μόλυβδο και ασήμι, γι’ αυτό δεν αξιοποιήθηκε στην αρχαιότητα, αντίθετα με ό,τι συνέβη σε μεγάλη έκταση στο Λαύριο. Μοιάζει με το μετάλλευμα της Λάρυμνας και της Εύβοιας, όπου έχει τα ορυχεία της η “Λάρκο”. Πρόκειται για ατόφιο σίδηρο, που απαιτεί μόνο θερμική επεξεργασία.»
Η δημιουργία του σιδηρομεταλλεύματος του Διομήδειου είναι μια περιπετειώδης ιστορία διάρκειας εκατομμυρίων χρόνων. Πρόκειται για ιζηματογενή απόθεση της περιόδου του Ιουρασικού (190 έως 145 εκατ. χρόνια πριν).
Πηγή
Με θάρρος
