Η απονομή του Βραβείου «Νίκη 2009» θα γίνει τη Δευτέρα, 14 Δεκεμβρίου 2009, στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, στην Αθήνα, στη διάρκεια ειδικής τελετής, τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν στο Ταμείο Υποτροφιών, Βραβείων και Οικονομικής Βοήθειας Σπουδών του ΑΙΤ. Το Βραβείο θα απονείμει ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Επίσημος ομιλητής θα είναι ο Dr. Jared L. Cohon, Πρόεδρος του κορυφαίου Αμερικανικού Πανεπιστημίου Carnegie Mellon University.
Μόνιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και συνεργάτης της NASA από το 1960, ο κ. Οικονόμου είναι υπεύθυνος σχεδιασμού του ειδικού εξοπλισμού για τα διαπλανητικά διαστημόπλοια που αποστέλλονται προς εξερεύνηση των πλανητών. Έχει σχεδιάσει το ρομποτικό εξοπλισμό που αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται για τη λήψη και ανάλυση δειγμάτων από την επιφάνεια και το υπέδαφος του Άρη. Με επιστημονικά όργανα του κ.Οικονόμου έχουν εξοπλιστεί τα διαστημόπλοια πολλών αποστολών της ΝΑSΑ στη Σελήνη, τον Άρη και τον Κρόνο. Τον Αύγουστο, η NASA ανακοίνωσε ότι τα μικροσωματίδια από την ουρά του κομήτη Wild 2 που παγίδεψε ο εξοπλισμός του διαπρεπούς Έλληνα επιστήμονα στο διαστημόπλοιο Stardust, περιέχουν την ουσία γλυκίνη, από τα δομικά στοιχεία της ζωής. Είναι η πρώτη φορά που αποκαλύπτεται ότι οι κομήτες περιέχουν αμινοξέα, που συνδυάζονται μεταξύ τους για να δημιουργήσουν τις πρωτεΐνες, δηλαδή, τα βασικά λειτουργικά και δομικά μόρια των ζωντανών οργανισμών.
Ο Δρ. Οικονόμου έχει ζήσει από κοντά την κατάκτηση της Σελήνης, τις προσεδαφίσεις μη επανδρωμένων αποστολών στον Άρη, έχει μελετήσει τους κομήτες και είναι ένας από τους εμπνευστές των πρώτων αποστολών στον Κρόνο, βάσει των οποίων το 2035 θα μπορέσει να φύγει η πρώτη επανδρωμένη αποστολή για τον Άρη. Ο κ. Οικονόμου ασχολείται με την κατάκτηση του Άρη από το τέλος της δεκαετίας του 1980, όταν σχεδίασε όργανα για τις δύο αποτυχημένες απόπειρες που έκανε η Σοβιετική Ένωση να προσεγγίσει τον «κόκκινο πλανήτη». Χρειάστηκε άλλη μία δεκαετία για να γίνει η επιτυχημένη αποστολή του Pathfinder από τη NASA για να αποδώσει καρπούς η δουλειά του.
Στα ρομπότ του Pathfinder είχαν τοποθετηθεί συσκευές σχεδιασμένες από τον κ. Οικονόμου, οι οποίες ανέλυσαν τη χημική σύσταση του πλανήτη και έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες στους επιστήμονες. Στον Άρη βρίσκονται σήμερα δύο ρομπότ που σχεδιάστηκαν από τον ίδιο το «Spirit» και το «Οpportunity». Τα ρομπότ αυτά ανακαλύπτουν άγνωστες περιοχές του πλανήτη στις οποίες ο κ. Οικονόμου δίνει ελληνικά ονόματα, όπως ο κρατήρας «Σαντορίνη», η πεδιάδα «Λασίθι», η κοιλάδα Καλαβρύτων κλπ.
Οι ανακαλύψεις στον Άρη είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς μιας καριέρας, η οποία ξεκίνησε κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Ο κ. Οικονόμου έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του σε ένα μικρό χωριό των Γρεβενών και έφυγε εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου στην Τσεχοσλοβακία. Εκεί τελείωσε το σχολείο και στη συνέχεια σπούδασε πυρηνική φυσική στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου, στην Πράγα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ύστερα από πρόσκληση των αδερφών του, πήγε στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τις σπουδές του. Στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, όπου συνέχισε τις σπουδές του, ο κ. Οικονόμου βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή για να λάβει μέρος, με τους υπόλοιπους επιστήμονες της σχολής που είχαν επιλεγεί από τη NASA, στις πρώτες προσπάθειες για την κατάκτηση της Σελήνης και, εν συνεχεία, στην επίτευξη του μεγάλου στόχου. Μέχρι το 1965, λόγω και της έλλειψης τεχνογνωσίας, οι προσπάθειες που γίνονταν είχαν σκοπό απλώς να καταφέρει η NASA να «πετύχει» τη Σελήνη με τις συσκευές που έστελνε στο διάστημα.
Από τότε και μετά κατέστη δυνατή η προσπάθεια ομαλής προσσελήνωσης μη επανδρωμένου διαστημοπλοίου. Σε αυτήν την προσπάθεια, η ομάδα του κ. Οικονόμου έπαιξε σημαντικό ρόλο, γιατί σε τρία από αυτά τα διαστημόπλοια τοποθετήθηκε ένα όργανο που έδινε πληροφορίες για τη χημική σύσταση της σελήνης. Οι πληροφορίες αυτές αποδείχτηκαν ιδιαίτερα σημαντικές για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή του «Απόλλων 11». Συσκευές σχεδιασμένες από τον Θ. Οικονόμου τοποθετήθηκαν στο ρομπότ του «Ρathfinder». Το «Spirit» και το «Οpportunity», που βρίσκονται στον Άρη, σχεδιάστηκαν από τον Έλληνα αστροφυσικό. Τα όργανα, που δημιούργησαν ο κ. Οικονόμου και οι συνεργάτες του, ήταν αυτά τα οποία οδήγησαν την επιστημονική κοινότητα στο συνταρακτικό συμπέρασμα ότι οι κομήτες μπορεί, εντέλει, να είναι υπεύθυνοι για την ύπαρξη ζωής στους πλανήτες. Το 1999 η NASA εκτόξευσε ένα διαστημόπλοιο που ταξίδεψε πέντε χρόνια με προορισμό την ουρά του κομήτη Wild 2.
Ο κ. Οικονόμου είχε τοποθετήσει ένα όργανο με το οποίο μπορούσε να μετρηθεί η ποσότητα της σκόνης που έφευγε από την ουρά του κομήτη και ταυτόχρονα περισυνέλεξε δείγματα τα οποία εξετάστηκαν μετά την επιστροφή του διαστημοπλοίου στη Γη. Κάποια από τα ευρήματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά. Πρόσφατα ένα από τα εργαστήρια εντόπισε οργανικά στοιχεία όπως η γλυκίνη, που αποτελούν το πρώτο στάδιο της ζωής. Από αυτήν την ανακάλυψη οι επιστήμονες οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι οι κομήτες ίσως είναι αυτοί που φέρνουν και διασκορπούν τις πρώτες ύλες από τις οποίες αρχίζει η ύπαρξη ζωής στο πλανήτη μας. Ο επόμενος στόχος για την ομάδα του κ. Οικονόμου είναι ο Κρόνος και η μελέτη της ατμόσφαιράς του. Το διαστημόπλοιο Cassini, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη, μεταφέρει όργανα και μελετά το περιβάλλον, τους δακτύλους και τους δορυφόρους. Βρήκε ότι γύρω από πολλούς δορυφόρους του Κρόνου υπάρχει ένα σύννεφο όπου αναλύονται τα σωματίδια που αποτελούν τους δακτύλους για να δοθούν απαντήσεις για τη χημική σύστασή τους.
Πηγή: ΑΠΕ
